تصور کنید در یک کارخانه کوچک باید چرخه تولید را کنترل کنیم. این چرخه شامل فعالیت‌هایی مانند راه‌اندازی و توقف ماشین‌آلات، کنترل سرعت و مانیتورینگ وضعیت تجهیزات است. به نظر شما بهترین گزینه برای اجرای فرآیندهای موجود چیست؟ استفاده از تابلوهای رله کنتاکتوری یا تابلو PLC؟
در این مقاله، تابلوهای رله کنتاکتوری و PLC را مقایسه می‌کنیم. مزایا و معایب هر یک را توضیح می‌دهیم تا بتوانیم برای پروژه‌های خود بهترین روش را انتخاب کنیم. با ماهر همراه باشد. قبل از مقایسه تابلوهای رله کنتاکتوری با PLC بهتر است با آن‌ها بیشتر آشنا شویم.
تابلو رله کنتاکتوری چیست؟
تابلوهای رله کنتاکتوری (Relay Control Panels) برای کنترل مصرف‌کننده‌های الکتریکی مانند موتور، پمپ، المنت و سایر تجهیزات استفاده می‌شود. این تابلو شامل رله، کنتاکتور، ترمینال، کلیدهای مینیاتوری و دیگر تجهیزات الکتریکی است.
از این تابلوها بیشتر برای توزیع برق در بخش‌های مختلف استفاده می‌شود. همچنین در پروژه‌هایی که پیچیدگی زیادی ندارند برای راه‌اندازی تجهیزات و روشنایی این تابلوها به‌کار می‌روند.
در تابلوهای رله کنتاکتوری چه تجهیزاتی استفاده می‌شود؟
تابلوهای رله کنتاکتوری از تجهیزات مختلفی برای کنترل و محافظت از سیستم‌های الکتریکی استفاده می‌کنند. این تجهیزات شامل موارد زیر هستند:
- رله‌ها (Relays): نوعی کلید الکترونیکی است که برای قطع و وصل مدارهای توان پایین به‌کار می‌رود. برای آشنایی بیشتر با رله مقاله «رله چیست؟» را بخوانید.
- کنتاکتورها (Contactors): برای کنترل بارهای الکتریکی سنگین مانند الکتروموتور‌ها استفاده می‌شوند. این کلید‌ها برای قطع و وصل بخش‌های مختلف مدار استفاده به کار می‌رود. اطلاعات مقاله «کنتاکتور چیست؟» برای شناخت بیشتر این تجهیز سودمند است.
- فیوزها (Fuses): برای محافظت از مدارهای الکتریکی در برابر جریان‌های بیش از حد استفاده می‌شوند. فیوزها انواع متنوعی دارند.
- قطع‌کننده‌های مدار (Circuit Breakers): برای حفاظت در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار استفاده می‌شوند. یکی از پرکاربردترین آن‌ها کلیدهای مینیاتوری هستند که در مقاله «کلید مینیاتوری چیست؟» با آن آشنا می‌شوید.
- تجهیزات اندازه‌گیری (Electrical Meters): برای اندازه‌گیری و نمایش وضعیت جریان، ولتاژ و توان استفاده می‌شوند. این تجهیزات به کاربر کمک می‌کنند تا بر عملکرد مدار نظارت کند. برای مثال ولت‌متر و آمپرمتر‌های تابلویی وضعیت جریان و ولتاژ مدار را نشان می‌دهند.
- سوئیچ‌های حافظتی (Protective Switches): برای حفاظت تجهیزات، دستگاه‌ها، انسان و حیوانات در برابر خطرات ناشی از خطا‌های موجود مانند اضافه جریان و برق‌گرفتگی به‌کار می‌روند. برای مثال هنگام رخ دادن اتصال کوتاه کلید مینیاتوری مدار را قطع و از بروز آتش‌سوزی و خطرات احتمالی دیگر جلوگیری می‌کند.
- دستگاه‌های نمایش و کنترل (Display and Control Devices): برای نمایش و کنترل وضعیت تجهیزات الکتریکی در تابلوها کاربرد دارد. معمولا شامل نمایشگرها، دکمه‌ها و سوئیچ‌های کنترلی هستند که امکان کنترل دستگاه‌ها و تجهیزات را فراهم می‌کنند.
- سیم و کابل (Wire and Cable): برای اتصال تجهیزات الکتریکی به یکدیگر و انتقال برق استفاده می‌شوند. سیم و کابل‌ها باید مطابق با استانداردهای برق و متناسب با جریان مصرف‌کننده‌ها انتخاب شوند؛ در غیر این صورت ممکن است مشکلات فنی و ایمنی متعدد، مانند آتش‌سوزی رخ دهد.
PLC چیست؟
PLC یا Programmable Logic Controller یک تجهیز الکترونیکی است که برای کنترل فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود. PLCها برنامه‌پذیر هستند، به این معنی که می‌توانند با برنامه‌ریزی منطقی، عملیات مختلف را انجام دهند. این دستگاه‌ها به عنوان مغز یا کنترل‌کننده یک سیستم کنترلی عمل می‌کنند.
PLCها شامل ورودی‌های دیجیتال و آنالوگ برای دریافت اطلاعات از سنسورها و دستگاه‌های مختلف، و خروجی‌های دیجیتال و آنالوگ برای کنترل اجزای مختلف سیستم هستند. آن‌ها قابلیت شبکه شدن با PLCهای دیگر و سایر تجهیزات را دارند.
برای برنامه‌ریزی PLCها از زبان‌های برنامهنویسی استفاده می‌شود. PLCها در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، برق، مخابرات، فولاد و سایر موارد استفاده می‌شوند.
زبان‌های برنامهنویسی PLC
زبان‌های برنامهنویسی PLC معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ زبان‌های برنامهنویسی گرافیکی و زبان‌های برنامهنویسی متنی.
- زبان‌های برنامهنویسی گرافیکی: این زبان‌ها بر پایه المان‌های گرافیکی ایجاد شده‌اند. معمولاً برنامه‌نویسان از این زبان‌ها برای برنامهنویسی PLCهای کوچک و متوسط استفاده می‌کنند.
نمونه‌هایی از این زبان‌ها شامل LD/Ladder Diagram ،FBD/Function Block Diagram و SFC/Sequential Function Chart می‌باشند.
- زبان‌های برنامهنویسی متنی: این زبان‌ها معمولاً به صورت کد متنی توسط برنامه‌نویسان استفاده می‌شوند. زبان‌های متنی از لحاظ برنامهنویسی نسبت به زبان‌های گرافیکی قوی‌تر هستند و برای کنترل PLCهای بزرگ و پیچیده استفاده می‌شوند. نمونه‌هایی از این زبان‌ها شامل IL/Instruction List ،ST/Structured Text و SCL/Structured Control Language می‌باشند.
مزایا و معایب تابلوهای رله کنتاکتوری و PLC
تابلوهای رله کنتاکتوری یا PLC هر دو روش مناسبی برای کنترل و مدیریت تجهیزات الکتریکی در صنعت هستند، اما هر کدام مزایا و معایب خود را دارند که باید آن‌ها را در نظر بگیریم.
تابلوهای برق با رله و کنتاکتور
مزایا:
- مقرون به صرفه: هزینه تولید و نصب این تابلوها معمولاً کمتر از تابلوهای PLC است. برای راه‌اندازی یک دستگاه با موتور توان پایین استفاده از PLC هزینه اضافی است و بهترین گزینه تابلوهای رله کنتاکتوری هستند.
- عملکرد ساده: این تابلوها برای کاربردهای ساده و کوچک مناسب هستند. اگر نیاز به روشن و خاموش کردن چراغ‌ها یا یک موتور دارید، تابلو رله کنتاکتوری می‌تواند به‌عنوان یک راهکار ساده و کارآمد برای شما مناسب باشد.
معایب:
- انعطاف‌پذیری پایین: تغییرات در تابلوهای رله کنتاکتوری زمان‌بر و پیچیده است. فرض کنید یک واحد تولید کوچک دارید که نیاز به افزودن یک ماشین جدید به خط تولید دارد. برای این کار، شما نیاز به اضافه کردن یک یا چند کنتاکتور جدید برای راه‌اندازی الکتروموتور و ایجاد اتصالات بین آن و تابلو رله کنتاکتوری دارید، که این کار بسیار زمان‌بر است. در صورتی که فضایی در تابلو برای افزودن تابلو تعبیه نشده باشد، باید تابلو جدیدی طراحی، مونتاژ و نصب کنید.
- تعمیرات و نگهداری: با توجه به اینکه در این نوع از تابلو برق‌ها اکثر تجهیزات عملکرد مکانیکی هم دارند، نیاز به تعمیر و نگهداری دارند. به عنوان مثال، برای تعمیر یک کنتاکتور خراب، احتمالاً نیاز به تخلیه تابلو و جابجایی تعداد زیادی سیم خواهید داشت.
- قابلیت‌های محدود: قابلیت‌هایی مثل شبکه شدن و ذخیره‌سازی داده در این تابلوها محدود است. در یک فرآیند حساس، باید از سیستم فیدبک دریافت کنیم. این کار مستلزم ذخیره‌سازی داده و مقایسه برای کنترل دقیق فرآیند است. همچنین برای کنترل از راه دور فرآیندها و ارسال همزمان و سریع اطلاعات نیاز به شبکه کردن تجهیزات است، که تابلوهای رله کنتاکتوری این امکان را به نمی‌دهند.
- نیاز به فضای بیشتر: برای کنترل سیستم‌های پیچیده‌تر، تعداد بیشتری از رله‌ها و کنتاکتورها لازم است که به فضای بیشتری نیاز دارد. هر چه تعداد مصرف‌کننده‌ها در پروژه بیشتر شود، به همان نسبت، تعداد رله و کنتاکتورها بیشتر شده و در پی آن سیم‌بندی‌ها نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه تابلو بزرگ‌تر شده و فضای بیشتری را اشغال می‌کند.
تابلوهای برق با PLC
مزایای تابلوهای PLC:
- قابلیت‌های پیشرفته: PLC قابلیت‌های پیشرفته‌تری مانند برنامهنویسی پیچیده، اتصال به شبکه و ذخیره‌سازی دادهها را دارد. برای نمونه، فرض کنید که یک کارخانه تولید مواد شیمیایی دارید که نیاز به کنترل دقیق فرآیندهای پیچیده دارد. با استفاده از PLC، می‌توانید برنامه‌های پیچیده‌ای را برای کنترل دما، فشار و سایر پارامترها بنویسید.
- انعطاف‌پذیری بالا: تغییرات در برنامه PLC به راحتی انجام می‌شود. به عنوان مثال، یک کارخانه خودروسازی را در نظر بگیرید که از PLC در خط برای تولید خودروهای مختلف استفاده می‌کند. در صورتی که نیاز به تغییرات در روند یا اضافه کردن مراحل جدید در خط تولید پیش باشد، با تغییر برنامه PLC می‌توان به راحتی این تغییرات را اعمال کرد. به عنوان مثال، اضافه کردن یک مرحله جدید برای نصب یک تجهیزات جدید یا تنظیمات جدید برای ایمنی خودروها، همگی با تغییرات در برنامه PLC قابل انجام است. به این ترتیب، کارخانه می‌تواند با حفظ بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، سرعت و انعطاف‌پذیری بیشتری را در فرآیند تولید خودروها داشته باشد.
- پشتیبانی از انواع ورودی‌ها و خروجی‌ها: PLCها از انواع ورودی و خروجی‌ها آنالوگ و دیجیتال پشتیبانی می‌کنند. برای مثال، در یک سیستم تولید خودرو، PLCها می‌توانند از انواع ورودی‌ها مانند سنسورهای دما، فشار و ورودی‌های دیجیتال برای کنترل موتورها و دیگر تجهیزات استفاده کنند.
- دقت بالا: این دستگاه‌ها برای اجرای عملیات کنترلی با دقت بالا مناسب هستند. فرض کنید در کارخانه تولید روغن موتور قرار است سطل‌های روغن به مقدار معینی پر شوند. PLC با کنترل دقیق فشار و تعیین زمان دقیق حرکت سطل‌ها، توقف آن‌ها زیر نازل‌ها و باز و بسته شدن ولو‌ها، شرایطی را فراهم می‌کند که تمامی سطل‌ها در سطح تعیین‌شده پر شوند.
- رمزگذاری داده: بسیاری از برنامه‌های نوشته شده در PLCها برای فرایندهای ویژه هستند و نباید در دسترس عموم باشند. PLCها قابلیت رمزگذاری دادهها را دارند.
معایب تابلوهای PLC:
- هزینه اولیه بالا: هزینه تولید و نصب تابلوهای PLC معمولاً بیشتر از تابلوهای رله کنتاکتوری است. به‌عنوان مثال قصد ارتقای سیستم کنترلی در کارخانه تولید قطعات خودرو خود را دارید. با توجه به پیچیدگی بیشتر فرآیندها و نیاز به انعطاف بیشتر، تصمیم به استفاده از PLC گرفته‌اید.
در این صورت، هزینه اولیه برای تهیه و نصب تابلوهای PLC ممکن است بیشتر از تابلوهای رله کنتاکتوری باشد. این هزینه شامل هزینه خرید PLCها و برنامهنویسی است. اما این ارتقا به بهره‌وری خط تولید شما کمک کند.
- نامناسب برای پروژه‌های ساده و کوچک: برای کاربردهای کوچک و ساده، PLC ممکن است ابزار اضافی باشد. برای مثال در یک کارگاه کوچک تولید مبلمان، استفاده از PLC ممکن است غیرضروری باشد. در این صورت، استفاده از تابلوهای رله کنتاکتوری به عنوان راهکار ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر ممکن است موثرتر باشد.
- نیاز به تخصص بالا: برای تعمیر و نگهداری PLCها، تشخیص عیب و ایجاد تغییرات نیاز به مهارت برنامهنویسی است. مثلا، در یک کارخانه تولید پلاستیک، عیب‌یابی و رفع عیب در خط تولید با استفاده از PLC ممکن است نیازمند توانایی تشخیص و رفع مشکلات برنامهنویسی باشد.
مقایسه تابلوهای رله کنتاکتوری و PLC
|
نوع تابلو |
قابلیت برنامهنویسی |
انعطاف‌پذیری |
سرعت عمل |
دقت |
هزینه |
قابلیت شبکه شدن |
تعمیر و نگهداری |
تابلو رله کنتاکتوری |
ندارد |
کم |
پایین |
کم |
کم |
ندارد |
زیاد |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
PLC |
دارد |
زیاد |
بالا |
زیاد |
دارد |
دارد |
کم |
جدول ۱- مقایسه تابلو رله کنتاکتوری و PLC
در ادامه مواردی که در جدول به آن‌ها اشاره شده است را توضیح می‌دهیم.
قابلیت‌های برنامهنویسی و انعطاف‌پذیری
تابلو برق رله کنتاکتوری: این نوع تابلوها معمولاً قابلیت برنامهنویسی یا تنظیم ندارند و برای تغییر در مدار نیاز به تعویض یا افزودن قطعات است.
PLC: در PLCها می‌توان به راحتی با تغییر برنامه تغییرات مورد نیاز را اعمال کرد.
دقت و سرعت
تابلو برق رله کنتاکتوری: در این نوع از تابلو برق‌ها برخی از فرمان‌ها باید به‌صورت دستی اعمال شوند و همچنین امکان گرفتن فیدبک از فرآیند وجود ندارد و این عوامل باعث کاهش دقت و سرعت می‌شود.
PLC: قابلیت کنترل دقیق و سریع برای فرایندهای پیچیده را دارد. به‌دلیل وجود CPU دادهها به سرعت پردازش شده و به عملگر‌ها مطابق برنامه نوشته شده فرمان به‌صورت خودکار ارسال می‌شود.
هزینه
تابلو برق رله کنتاکتوری: از لحاظ هزینه، تابلوهای رله کنتاکتوری معمولاً ارزان‌تر هستند، اما در صورت نیاز به تغییرات مکرر در کنترل‌ها، هزینه‌ها برای تعویض قطعات بیشتر می‌شود.
PLC: در ابتدا هزینه بالاتری برای تهیه PLCها وجود دارد، اما انعطاف‌پذیری بیشتری در تغییرات کنترلی فراهم می‌شود که می‌تواند هزینه کلی را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
تعمیر و نگهداری
تابلو برق رله کنتاکتوری: تعمیر و نگهداری تابلوهای رله کنتاکتوری معمولاً ساده‌تر است و نیاز به مهارت برنامهنویسی خاصی ندارد.
PLC: برای تعمیر و نگهداری PLCها، نیاز به مهارت‌های برنامهنویسی و تشخیص عیب است.
قابلیت شبکه شدن
تابلو برق رله کنتاکتوری: تابلوهای رله کنتاکتوری قابلیت شبکه شدن و ارتباط با سایر سیستم‌ها را ندارند.
PLC: این تجهیزات قابلیت ارتباط با PLCهای دیگر، درایو‌ها و PCها در سایر بخش‌های پروژه را از طریق شبکه‌های مختلف (Ethernet ،Modbus و Profibus) دارند. همچنین می‌توان با استفاده از آن‌ها سیستم را از راه دور کنترل کرد. برای مثال می‌توان فرمان‌های کنترلی را از طریق تلفن همراه صادر کرد.
بیشتر بدانید
Ethernet: پروتکل اترنت یک استاندارد شبکه است که برای انتقال دادهها بین دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود. این استاندارد، امکان ارتباط سریع و پایدار را فراهم می‌کند. در بسیاری از برنامه‌های صنعتی و تجاری به‌کار می‌رود.
Modbus: مُدباس یک پروتکل ارتباطی است که برای تبادل دادهها بین دستگاه‌های الکترونیکی صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروتکل معمولاً از روش ارتباط سریال استفاده می‌کند و برای کنترل و نظارت بر تجهیزات مختلف استفاده می‌شود.
Profibus: پروفیباس یک استاندارد ارتباطی است که برای اتصال دستگاه‌های مختلف در یک شبکه صنعتی استفاده می‌شود. این استاندارد امکان ارتباط با سرعت بالا، انعطاف‌پذیری و قابلیت اطمینان را فراهم می‌کند و در بسیاری از برنامه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اشغال فضا
تابلو برق رله کنتاکتوری: در تابلوهای رله کنتاکتوری برای پیاده‌سازی منطق کنترلی به تجهیزاتی مانند کنتاکتور و رله‌های زیادی نیاز است؛ در نتیجه سیم‌بندی بیشتر است و به همین دلیل، نسبت به تابلوهای PLC به فضای بیشتری نیاز دارد.
PLC: در PLC سیم‌بندی بسیار کمتر است و نیاز به یک سری از تجهیزات مانند تایمر و کانتر به‌صورت فیزیکی نیست و داخل برنامه می‌توان آن‌ها را فراخوانی و استفاده کرد.
برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید. (این ارقام صرفا مثالی هستند برای درک بهتر موضوع و در پروژه‌ها واقعی با توجه به تجهیزاتی که استفاده می‌شود این اعداد متفاوت هستند.)
فرض کنید هر رله و کنتاکتور به میانگین ۲۰×۲۰×۱۰ سانتی‌متر فضا اشغال کند. اگر نیاز به ۵۰ رله و کنتاکتور داشته باشید، حدوداً به ۱۰۰۰۰ سانتی‌متر مکعب فضا نیاز دارید. در حالی که یک PLC با اندازه متوسط، حدود ۳۰×۳۰×۱۰ سانتی‌متر را اشغال می‌کند.
برای یک سیستم پیچیده، ممکن است نیاز به سه PLC داشته باشید که در مجموع به حدود ۲۷۰۰ سانتی‌متر مکعب فضا نیاز دارید. (در پروژه‌های واقعی ابعاد سایر تجهیزات نیز به این اعداد اضافه می‌شود.)
پروژه
تابلو برق رله کنتاکتوری: عمده کاربرد این نوع از تابلوها در پروژه‌های کوچک است. برای پروژه‌های بزرگ تعداد تجهیزات موجود در این تابلوها بسیار زیاد می‌شود. افزایش تجهیزات فضای زیادی را اشغال می‌کند و برای تعمیر و نگهداری به‌دلیل سیم‌بندی زیاد مشکل‌ساز می‌شود.
PLC: با توجه به قابلیت انعطاف‌پذیری و دقت بالای این تجهیزات، استفاده از آن‌ها در پروژه‌های بزرگ و متوسط بسیار پر‌کاربرد است.
بازار کار برای افراد مسلط به تابلوهای رله کنتاکتوری
بازار کار برای افراد ماهر در زمینه تابلوهای برق رله کنتاکتوری و PLC بسته به شرایط مختلفی که ممکن است در هر کشور یا صنعت خاص وجود داشته باشد، متفاوت است. اما به طور کلی، تابلوهای برق رله کنتاکتوری در موارد زیر بازار کار خوبی دارند.
- در صنایع کوچک و متوسط که به دنبال راهکارهای ارزان و ساده‌تر هستند، تقاضایی برای تخصص در این حوزه وجود دارد.
- شرکت‌هایی که از تجهیزات سنتی استفاده می‌کنند ممکن است نیاز به نیروهایی با تجربه در زمینه تابلوهای برق رله کنتاکتوری داشته باشند.
کسانی که دارای تخصص در زمینه PLC هستند می‌توانند در موقعیت‌های شغلی زیر فعالیت داشته باشند.
- در صنایع بزرگ و پیچیده‌تر که به دنبال اتوماسیون و کنترل پیشرفته‌تر هستند، تقاضای زیادی برای تخصص در PLC وجود دارد.
- شرکت‌هایی که به دنبال افزایش بهره‌وری، کاهش خطاها و بهبود کنترل فرایندهای خود هستند، به تعداد بیشتری از نیروهای ماهر در این زمینه نیاز دارند.
- با توجه به پیشرفت تکنولوژی، استفاده از PLC در حال افزایش است و بنابراین بازار کار برای افراد ماهر در این زمینه پایدارتر به نظر می‌رسد.
به طور کلی، با توجه به پیشرفت تکنولوژی، تخصص در PLC و استفاده از آن در صنایع مختلف، می‌تواند یک گزینه شغلی مناسب و پایدار باشد. اما همچنان تخصص در تابلوهای برق رله کنتاکتوری نیز می‌تواند در برخی صنایع و موارد خاص جایگاه خود را داشته باشد.
برای درک بهتر کاربرد تابلوهای رله کنتاکتوری و PLC مثال‌های زیر را بخوانید.
فرض کنید یک سیستم آبیاری برای یک مزرعه کوچک طراحی می‌کنید. می‌توانید از تابلوهای برق رله کنتاکتوری استفاده کنید تا کنترل روشن و خاموش کردن پمپ‌های آب، باز و بسته کردن ولوهای آب و کنترل سیستم آبیاری قطره‌ای را انجام دهید.
در این حالت، میزان پیچیدگی کم بوده و نیاز به برنامه‌ریزی پیچیده‌ای ندارید. بنابراین تابلوهای رله کنتاکتوری با هزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای مب‌توانند کنترل این پروژه را برای شما انجام دهند
حالا فرض کنید باید خط تولید بزرگ در یک کارخانه مواد غذایی را بهبود دهید. کنترل چنین فرایند پیچیده‌ای با استفاده از تابلوی رله کنتاکتوری بسیار دشوار است. اما با استفاده از یک تابلوی PLC، می‌توانید کنترل دقیق‌تری بر روی فرایندهای تولید داشته باشید.
مثلاً کنترل دما، فشار، سرعت بسته‌بندی و یا میزان مواد افزودنی. همچنین، با استفاده از PLC می‌توانید داده‌های تولید را جمع‌آوری کرده و از آن‌ها برای بهبود فرایندهای تولید استفاده کنید.
نیروی فنی
تعداد نیروی فنی مورد نیاز برای هر یک از سیستم‌ها، بستگی به اندازه و پیچیدگی پروژه، استفاده از تجهیزات جانبی، ویژگی‌های مورد نیاز سیستم و سایر عوامل دارد. اما به طور کلی، برای طراحی، نصب و راه‌اندازی تابلوهای رله کنتاکتوری، به‌عنوان یک سیستم ساده‌تر، نیاز به افرادی است که مسلط به مبانی برق و الکترونیک بوده و توانایی خواندن و طراحی نقشه‌های الکتریکی را داشته باشند.
افراد با گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی، می‌توانند برای کار در این زمینه آماده شوند.
برای آشنایی بیشتر با نقشه‌های برق صنعتی مقاله «استانداردهای نقشه‌خوانی مدارهای فرمان و قدرت» را بخوانید و در صورت تمایل می‌توانید دوره «آموزش نقشه‌خوانی برق صنعتی» را تهیه کنید و در این زمینه ماهر شوید.
- PLC: برای PLCها، به دلیل پیچیدگی بالاتر در برنامه‌ریزی و تنظیمات، نیاز به نیروی فنی با تجربه بیشتری است. این افراد باید توانایی برنامهنویسی PLC را داشته باشند. برنامهنویسی یک PLC نیاز به تسلط بر فرایندهای کنترلی دارد.
برای مثال یک طراح باید سناریوی کنترلی را به خوبی درک کرده و با استفاده از منطق صفر و یک یا ورودی-خروجی‌های آنالوگ آن را پیاده‌سازی کند. این کار نیاز به آموزش‌های پیشرفته‌تر و تجربه کاری بیشتری دارد.
شما تجربه کار با کدام یک را دارید؟ تابلوهای رله کنتاکتوری یا PLC؟
تجربیات خود را در بخش نظرات این مقاله با ما در میان بگذارید.
مهارت‌های مورد نیاز برای کار با PLC و تابلوهای رله کنتاکتوری
برای به کارگیری تابلوهای برق رله کنتاکتوری و PLC، مهارت‌های زیر مورد نیاز است:
تابلوهای برق رله کنتاکتوری:
- توانایی خواندن و طراحی نقشه‌های برقی
- آشنایی با اصول و مفاهیم برق و الکترونیک
- توانایی نصب و اتصال رله‌ها و کنتاکتورها به صورت صحیح
- توانایی انجام تست و عیب‌یابی تابلو
PLC:
- توانایی برنامهنویسی PLC با استفاده از زبان‌های برنامهنویسی مانند Ladder Logic
- آشنایی با اصول کنترل و اتوماسیون صنعتی و PID Control
- توانایی اتصال و راه‌اندازی ورودی‌ها و خروجی‌های PLC
- توانایی عیب‌یابی و تست PLC
برای هر دو نوع سیستم، توانایی همکاری با تیم فنی دیگر و ارتباط موثر با آن‌ها نیز اهمیت دارد. همچنین، در دسترس بودن منابع آموزشی مناسب و مراکز آموزشی معتبر می‌تواند به افزایش دانش و مهارت‌های لازم برای به کارگیری این مهارت‌های سودمند به ما کمک کند.
در صورتی که تمایل به کار با هر یک از موارد بالا را دارید حتما از دوره‌های آموزشی «اتوماسیون کار ماهر» و «آموزش برق صنعتی ( صفر تا صد تابلو برق )» استفاده کنید.
معیار انتخاب بین تابلوهای PLC و رله کنتاکتوری
انتخاب بین تابلو برق رله کنتاکتوری و PLC باید بر اساس نیازها و ملزومات پروژه مورد بررسی قرار گیرد. در ادامه مواردی که باید برای انتخاب بهترین روش در نظر گرفته شوند را توضیح داده‌ایم.
- پیچیدگی پروژه: اگر پروژه نیاز به تعداد ورودی و خروجی بیشتری دارد و پیچیده‌تر است، PLC بهترین گزینه خواهد بود. PLC قابلیت برنامه‌ریزی پیچیده‌تر و کنترل دقیق‌تر را فراهم می‌کند.
- قابلیت انعطاف‌پذیری: اگر نیاز به انعطاف‌پذیری در تغییرات سیستم و کنترل دارید، PLC گزینه مناسب‌تری است. PLC امکان برنامه‌ریزی و تنظیم مجدد بر اساس نیازهای جدید را فراهم می‌کند.
- هزینه: تابلو برق رله کنتاکتوری معمولاً ارزان‌تر از PLC است؛ اما برای کاربردهای پیچیده‌تر، احتمالاً هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بیشتری خواهید داشت.
- امکانات شبکه‌ای: اگر نیاز به اتصال به شبکه‌های مختلف و انتقال داده دارید، PLC مزیت بیشتری نسبت به تابلوهای رله کنتاکتوری دارد.
- سرعت عمل: برای کاربردهایی که نیاز به پاسخ سریع دارند، PLC معمولاً عملکرد بهتری نسبت به تابلوهای رله کنتاکتوری دارد.
- نگهداری و خدمات پس از فروش: برای اطمینان از بهره‌وری بلندمدت سیستم، نیاز به نگهداری و خدمات پس از فروش مناسب دارید که PLC معمولاً در این بخش بهتر عمل می‌کند.
با توجه به موارد فوق، انتخاب بین تابلو برق رله کنتاکتوری و PLC باید با دقت و با توجه به نیازهای پروژه انجام شود.
جمع‌بندی
در این مقاله با بررسی مزایا و معایب تابلوهای رله کنتاکتوری و PLC با هر یک از آن‌ها بهتر آشنا شدیم. بعد از مقایسه آن‌ها از لحاظ هزینه، انعطاف‌پذیری، دقت، کاربرد و سایر موارد دانستیم که در چه زمینه‌ای نسبت به یکدیگر ارجحیت دارند.
همچنین معیار‌هایی را برای انتخاب یک از این دو روش برای پروژه‌ها ارائه کردیم تا بتوانید برای پروژه‌های خود از روش مناسبی استفاده کنید.
سوالات متداول
تابلوهای رله کنتاکتوری برای کاربردهای ساده مانند روشنایی، کنترل موتورها و کنترل پمپ‌ها مناسب هستند.
بله، PLC قابلیت‌های امنیتی پیشرفته‌تری از جمله رمزگذاری دادهها، دسترسی کاربران و ثبت وقایع دارد.
بله، استفاده از PLC می‌تواند بهبود بهره‌وری و کیفیت در فرآیندهای صنعتی را به همراه داشته باشد.
هزینه‌های نصب و نگهداری تابلوهای رله کنتاکتوری معمولاً کمتر از PLC است، اما بستگی به اندازه و پیچیدگی سیستم مورد نظر دارد.
تابلوهای رله کنتاکتوری معمولا برای کنترل سیستم‌های ساده مناسب هستند، در حالی که PLC قابلیت‌های بیشتری مانند برنامهنویسی پیچیده، اتصال به شبکه و ذخیره‌سازی دادهها را دارد و برای کنترل سیستم‌های پیچیده مناسب است.
نه، این بستگی به نیازهای پروژه و پیچیدگی فرآیند کنترلی مورد نظر دارد. برای کاربردهای ساده، تابلوهای رله کنتاکتوری مناسب‌تر هستند، اما برای کاربردهای پیچیده، PLC بهتر است.