یک خط تولید خودرو را در نظر بگیرید. در این خط تولید، دستگاه‌ها و ماشین آلات زیادی وجود دارد. این دستگاه‌ها شامل تجهیزات برقی زیادی از جمله موتورها، سیستم‌های روشنایی و سیستم‌های کنترلی هستند. برای تامین برق این دستگاه‌ها و تجهیزات و برای اینکه خط تولید به طور بهینه کار کند، نیاز به تخصص‌های مختلف در زمینه برق صنعتی برای طراحی، نصب و تعمیر و نگهداری این تجهیزات است.
در این مقاله با مشاغل، راه‌های ورود به بازار کار و درآمدزایی از رشته برق صنعتی آشنا می‌شوید. با ماهر آکادمی همراه باشید. برای شروع بهتر است ابتدا با مفهوم برق صنعتی آشنا شویم.
برق صنعتی چیست؟
برق صنعتی (Industrial electricity) به بیان ساده به استفاده از انرژی الکتریکی برای راه‌اندازی دستگاه‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی گفته می‌شود. این رشته یکی از شاخه‌های برق است که علاقمندان بسیاری دارد.
برق صنعتی کجا کاربرد دارد؟
برق صنعتی در تمامی صنایعی که نیاز به انرژی برق دارند، کاربرد دارد. برای راه‌اندازی دستگاه‌ها و ماشین‌الات ابتدا باید تابلوهای توزیع طراحی و مونتاژ شوند تا بتوانیم برق را به مصرف‌کننده‌ها موجود برسانیم.
برای توزیع برق در بخش‌های مختلف و رساندن برق به انواع مصرف‌کننده‌های موجود در صنعت نیاز به آشنایی با انواع تجهیزات و سایزینگ آن‌ها، آشنایی با سایزینگ کابل و نحوه کابل‌کشی، شناخت عملگر‌ها و پلاک خوانی، تسلط بر مدارات قدرت و فرمان و نحوه خواندن نقشه‌های صنعتی و از همه مهم‌تر استانداردهای طراحی و مونتاژ است.
همه این موارد در حیطه برق صنعتی قرار می‌گیرند. برخی از صنایع اصلی که برق صنعتی در آن‌ها استفاده می‌شود عبارتند از:
- صنعت خودروسازی: در این صنعت برای تولید خودروها و قطعات مرتبط با آن از برق صنعتی بهره می‌برند، برای مثال برای تامین برق ماشین‌آلات در خطوط تولید از تابلوهای برق صنعتی استفاده می‌شود.
- صنعت فولاد: صنایعی که در آن فلزات مختلف مانند فولاد و آلومینیوم تولید یا فرآوری می‌شوند، از تابلوهای برق صنعتی برای توزیع برق به بخش‌های مختلف استفاده می‌کنند.
- صنعت شیمیایی: صنایع شیمیایی که مواد شیمیایی، تولید یا فرآوری می‌کنند، نیاز به تابلوهای برق صنعتی دارند.
- صنعت کاغذ و چاپ: صنایع تولید کاغذ، چاپ و بسته‌بندی نیز از برق صنعتی برای تامین برق تجهیزات و همچنین تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها در خطوط تولید استفاده می‌کنند.
- مواد غذایی: صنایع تولید مواد غذایی از جمله کارخانجات تولید مواد غذایی و نوشیدنی‌ها نیز از برق صنعتی استفاده می‌کنند.
- صنعت نفت و گاز: برق صنعتی در صنایع برای استخراج، پالایش و فرآوری نفت و گاز نیز بسیار کاربردی است. با توجه به گستردگی حوزه برق صنعتی و نیاز موجود در کارخانجات مختلف، تقاضا در این زمینه بسیار بالا است.
مزایای برق صنعتی
برق صنعتی دارای مزایایی است که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- کارایی بالا: برق صنعتی در بسیاری از صنایع، کارخانهها، گلخانه‌ها و حتی ساختمان‌ها کاربرد دارد.
در کارخانهها و صنایع یکی از مصرف‌کنندگان اصلی موتورها هستند. برای راه‌اندازی و عیب‌یابی در خطوط تولید نیاز به نیروی فنی است که بر این عملگر‌ها تسلط نسبی داشته باشد. یک برقکار صنعتی با انواع موتورها، پلاک خوانی و نحوه عملکرد آن‌ها به خوبی آشنا بوده و می‌تواند به این نیاز در صنعت به خوبی پاسخ دهد. این تنها یکی از کازبرد‌های برق صنعتی در صنایع است.
- کاهش هزینه‌ها: در برخی از کاربرد‌ها باعث کاهش هزینه در پروژه‌ها می‌شود.
برای مثال طراحی تابلوهای بانک خازنی که باعث کاهش ضریب توان شبکه و جلوگیری از جریمه‌های ناشی از آن برای کارخانهها و کارگاه‌ها می‌شود.
- بهبود ایمنی: استفاده از تجهیزات برق صنعتی با استانداردهای ایمنی منطبق است که منجر به کاهش حوادث کاری می‌شود.
تجهیزات برق صنعتی برای حفاظت در خطوط تولید بسیار پر‌کاربرد هستند. برای مثال انواع تجهیزات حفاظتی مانند کلید‌های مینیاتوری، کامپکت و سایر تجهیزات حفاظتی می‌توانند مصرف‌کنندگان و نیروی فنی را در برابر خطاهایی مانند اتصال کوتاه و اضافه جریان حفاظت کنند.
- عدم ایجاد آلودگی: استفاده از تابلوهای برق صنعتی به دلیل عدم ایجاد آلودگی هوا یا محیط زیست، باعث حفظ محیط زیست می‌شود.
- انعطاف‌پذیری: سیستم‌های برق صنعتی امکان تنظیم و تغییر در فرآیندهای تولیدی را فراهم می‌کنند.
تصور کنید در یک خط تولید نیاز است که زمان عملکرد موتورهای الکتریکی کانوایرها تغییر کند. در این شرایط با تغییر در تابلو برق دستگاه این خواسته برآورده می‌شود و نیازی به اعمال تغییرات در خط تولید نیست.
- پشتیبانی و خدمات پس از فروش: بسیاری از شرکت‌های تولید‌کننده تجهیزات برق صنعتی خدمات پس از فروش و پشتیبانی مناسبی را برای مشتریان خود ارائه می‌دهند. در این صورت اگر در خط تولید عیب رخ دهد با پشتیبانی شرکت‌های تامین کننده، خطا رفع خواهد شد.
این مزایا نشان دهنده اهمیت برق صنعتی در صنایع مختلف و نقش آن در بهبود فرآیندها و کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی است.
تفاوت برق صنعتی و اتوماسیون
یکی از تفاوت‌های مهم بین برق صنعتی و اتوماسیون صنعتی این است که برق صنعتی بیشتر به تامین برق در صنایع مربوط می‌شود، در حالی که اتوماسیون صنعتی بیشتر به کنترل و بهینه‌سازی فرآیندهای تولیدی و صنعتی می‌پردازد.
برای مثال، یک کارخانه تولید خودرو ممکن است از برق صنعتی برای تامین انرژی ماشین‌آلات و تجهیزات خود استفاده کند، در حالی که از اتوماسیون صنعتی برای کنترل خطوط تولید، ربات‌ها و دستگاه‌های اتوماتیک استفاده می‌کند تا فرآیند تولید را بهینه‌تر و کارآمدتر کند.
با وجود این که برق صنعتی و اتوماسیون در حوزه برق مرتبط هستند اما از دیگر تفاوت‌های آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاربرد: برق صنعتی بیشتر در زمینه تامین انرژی برق مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که اتوماسیون صنعتی بیشتر در زمینه کنترل و بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود.
- تکنولوژی و تجهیزات مورد استفاده: در برق صنعتی معمولاً از تجهیزات پایه مثل کنتاکتور‌ها برای راه‌اندازی، تجهیزات حفاظتی مانند کلید‌های مینیاتوری و عملگر‌ها مانند موتورها استفاده می‌شود، در حالی که در اتوماسیون صنعتی تجهیزاتی مانند سنسورها، کنترلرها، رله‌ها، PLC و DCS به‌کار می‌رود.
- هدف: هدف اصلی برق صنعتی تأمین انرژی برای تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی است، در حالی که هدف اصلی اتوماسیون صنعتی بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش هزینه‌ها و زمان تولید است.
- مهارت‌ها و دانش مورد نیاز: برق صنعتی بیشتر نیاز به دانش در زمینه الکتریسیته و توزیع انرژی دارد، در حالی که اتوماسیون صنعتی بیشتر نیاز به دانش در زمینه کنترل و سیستم‌های اتوماسیون دارد.
برای ورود به بازار کار برق صنعتی چه مهارتی نیاز است؟
برای ورود به بازار کار برق صنعتی، شما نیاز به یک سری مهارت‌ها و دانش‌های تخصصی دارید. در زیر به برخی از مهارت‌ها و دانش‌های مهم برای این حوزه اشاره شده است:
- آشنایی با سیستم‌های برق صنعتی و توانایی طراحی و مونتاژ تابلوهای برق: باید دانش کافی در زمینه نصب، تعمیر و نگهداری سیستم‌های برق صنعتی داشته باشید.
نکاتی در خصوص مونتاژ تابلو در مقاله ۱۵ نکته کلیدی در مونتاژ تابلو برق وجود دارد. در صورت تمایل حتما این مقاله را بخوانید.
- تجربه در خواندن نقشه‌های تابلوهای برق صنعتی: برای انجام کارهای مربوط به نصب و تعمیرات برق، باید قادر به خواندن و تفسیر نقشه‌های برق صنعتی باشید.
آشنایی با انواع تجهیزات برق صنعتی: یک برقکار صنعتی ماهر باید با انواع تجهیزات و مکانیزم عملکرد آن‌ها آشنا باشد تا بتواند در پروژه‌های مختلف تجهیزات مناسب را با توجه به نیاز انتخاب کند. یکی از راه‌هایی که به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر وارد این حوزه شوید آشنایی با تجهیزات مورد استفاده در برق صنعتی است.
در صورتی که با تجهیزات برق‌صنعتی آشنایی ندارید حتما مقاله آشنایی با انواع تجهیزات برق صنعتی بخوانید.
دانش پایه برق: باید دانش کافی در زمینه مبانی الکتریسیته، الکترونیک و سیستم‌های کنترل داشته باشید.
آشنایی با انواع مدارات فرمان و قدرت: یک برقکار صنعتی باید با مدارات فرمان و قدرت برای راه‌اندازی خطوط، عیب‌یابی یا اعمال تغییرات آشنا باشد. برای آشنایی بیشتر با این مدار‌ها حتما مقاله مدار فرمان و اهمیت آن در صنعت را بخوانید.
آشنا با نحوه سایزینگ تجهیزات و کابل: یک متخصص در حوزه برق‌صنعتی باید توانایی سایزینگ تجهیزات و کابل‌ها را برای پروژه‌های مختلف داشته باشد. چراکه در صورت انتخاب اشتباه خسارات جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت.
- مهارت‌های عیب‌یابی و رفع عیب: باید بتوانید به طور سریع و کارآمد اشکالات سیستم‌های برقی را تشخیص داده و رفع کنید.
- آشنایی با مقررات و استانداردهای مربوط: باید با مقررات و استانداردهای مربوط به ایمنی و کارایی سیستم‌های برق صنعتی آشنا باشید.
- برآورد هزینه: در هر شغلی ایجاد تعادل بین کیفیت و هزینه نکته بسیار مهمی تلقی می‌شود. در حوزه برق صنعتی نیز این نکته بسیار مهم است. یک متخصص در این زمینه باید بتواند با برآورد هزینه‌های یک پروژه، کیفیت قابل قبولی را با توجه به بودجه کارفرما ارائه کند.
- مهارت‌های تفکر تحلیلی: برای حل مسائل و بهبود فرآیندها، باید توانایی تفکر تحلیلی و مسئله‌محور داشته باشید.
- توانایی کار تحت فشار: برای کار در محیط‌های صنعتی، باید توانایی کار تحت فشار و در شرایط دشوار را داشته باشید.
- مهارت‌های ارتباطی: برای کار در این صنعت، باید بتوانید به خوبی با اعضای تیم و مشتریان ارتباط برقرار کنید.
این مهارت‌ها و دانش‌ها تنها یک بخش از آنچه برای ورود به بازار کار برق صنعتی لازم است را تشکیل می‌دهند. برای موفقیت در این حوزه، می‌توانید به دوره‌های آموزشی مرتبط و یا گواهینامه‌های معتبر مرتبط با این حوزه نیز مراجعه کنید.
مشاغل مرتبط با برق صنعتی
مشاغل مرتبط با برق صنعتی شامل موارد زیر می‌شود:
- مهندسان برق صنعتی: مهندسان مسئول طراحی، نصب و راه‌اندازی سیستم‌های برقی صنعتی در صنایع مختلف هستند.
- تکنسین‌های برق صنعتی: تکنسین‌ها معمولاً در تعمیرات و نگهداری روزانه سیستم‌های برقی صنعتی فعالیت می‌کنند.
- مدیران پروژه برق صنعتی: مدیریت و کنترل پروژه‌های برق صنعتی از ابتدا تا انتها را به عهده دارند.
- مشاوران برق صنعتی: این افراد در زمینه برق صنعتی به شرکت‌ها و سازمان‌ها مشاوره تخصصی می‌دهند.
- فروش و بازاریابی: یکی از مشاغل پر درآمد در حوزه برق، فروش و بازاریابی تجهیزات برق صنعتی مانند ترانسفورماتورها، ژنراتورها، کابل‌ها و سایر تجهیزات مرتبط است.
دوره فروشنده ماهر (آموزش فروش صنعتی) به شما کمک می‌کند تا با تکنیک‌های فروش و مذاکره به راحتی شبکه‌سازی کنید و وارد بازار کار شوید.
- مهندسان فنی: مسئولیت پشتیبانی و مشاوره فنی برای مشتریان در خصوص استفاده، نصب و تعمیر تجهیزات برق صنعتی را دارند.
- تکنسین‌های نصب و راه‌اندازی: این تکنسین‌ها مسئول نصب، راه‌اندازی و آموزش استفاده از تجهیزات برق صنعتی برای مشتریان هستند.
- خدمات پس از فروش: ارائه خدمات پس از فروش، تعمیر و نگهداری برای تجهیزات برق صنعتی یکی از زمینه‌های درآمدزا در برق صنعتی است.
این تنها چند مثال از مشاغل مرتبط با تجهیزات برق صنعتی هستند که نشان می‌دهند این صنعت فرصت‌های شغلی متنوعی را برای افراد با تخصص و دانش مرتبط ارائه می‌دهد.
چگونه وارد بازار کار برق صنعتی شویم؟
برای ورود به بازار کار برق صنعتی، می‌توانید از راه‌های زیر استفاده کنید:
- تحصیلات و دوره‌های آموزشی: برای شروع، می‌توانید دوره‌های آموزشی مرتبط با برق صنعتی را طی کنید. این دوره‌ها می‌توانند شامل دوره‌های تخصصی برق، کنترل صنعتی، الکترونیک صنعتی و… باشند. همچنین، در ادامه می‌توانید به تحصیلات تکمیلی مانند کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط با برق صنعتی نیز فکر کنید.
- گواهینامه‌های تخصصی: دریافت گواهینامه‌های تخصصی مرتبط با برق صنعتی می‌تواند به شما کمک کند تا رزومه کاری خود را تقویت کنید و نشان دهید که دارای مهارت‌های لازم برای ورود به این صنعت هستید.
- تجربه کاری: برای ورود به بازار کار برق صنعتی، تجربه کاری مرتبط نیز بسیار مهم است. می‌توانید با شرکت در کارگاه‌ها، کارهای پروژه‌ای یا کار در شرکت‌های مرتبط با این حوزه حتی به عنوان کارآموز تجربه کاری خود را افزایش دهید.
- مهارت‌های فردی: مهارت‌های ارتباطی، تفکر تحلیلی، مدیریت زمان و توانایی حل مسائل از جمله مهارت‌هایی هستند که می‌تواند به شما کمک کند تا به عنوان یک فرد ماهر در این حوزه شناخته شوید.
- آشنایی با تکنولوژی‌های جدید: صنعت برق همواره در حال تکامل است، بنابراین آشنایی با تکنولوژی‌های جدید در این حوزه نیز می‌تواند به شما کمک کند تا رو به پیشرفت تر بودند.
- شبکه‌سازی: برقراری ارتباط با افرادی که در این صنعت فعالیت می‌کنند، می‌تواند به شما در یافتن فرصت‌های شغلی و پیشرفت حرفه‌ای کمک کند.
با توجه به تقاضای بالای بازار برق صنعتی و اهمیت کلیدی این حوزه در صنایع مختلف، داشتن مهارت‌ها و دانش‌های مورد نیاز می‌تواند به شما کمک کند تا به عنوان یک حرفه‌ای موفق در این صنعت موفق باشید.
چالش‌ها و فرصت‌های رشته برق صنعتی
چالش‌ها
- کمبود نیروی کار با تخصص و مهارت در برخی زمینه برق صنعتی
- تغییرات سریع در فناوری‌ها و نیاز به آموزش مداوم کارکنان.
- رقابت شدید در بازار کار به دلیل فعالیت‌های بیشتر شرکت‌های بزرگ
فرصت‌ها
- ایجاد شغل‌های جدید
- تربیت نیروی کار ماهر
- بازرگانی و تامین تجهیزات
درآمد برق صنعتی در ایران
در ایران هم مانند سایر کشور‌های جهان، برق صنعتی در بین شاخه‌های مختلف برق بسیار محبوب است و متقاضیان زیادی دارد. زمینه فعالیت در این حوزه بسیار گسترده است، به صورتی که با هر میزان از مهارت و تخصص افراد می‌توانند در این زمینه کسب درآمد کنند.
برای مثال می‌توان به نیروی فنی مشغول در یک کارخانه، تامین کننده تجهیزات برق صنعتی، مدرس دروس و دوره‌های مرتبط، مشاور یا طراح پروژه‌های بزرگ یا حتی خویش‌فرمایی که دفتر یا کارگاه شخصی خود را دارد و به طراحی و مونتاژ انواع تابلوهای برق صنعتی مشغول است، اشاره کرد. با توجه به وجود مشاغل مختلف در زمینه برق صنعتی میزان درآمدزایی از این حوزه می‌تواند از ۱۰ تا چند صد میلیون تومان باشد.
درآمد برق صنعتی در آلمان
متوسط درآمد یک برقکار صنعتی در آلمان در سال بسته به عوامل مختلفی مانند سابقه کار، مهارت‌ها، موقعیت جغرافیایی، اندازه شرکت، صنعت و شرایط متفاوت است. با این حال، بر اساس آمارهای متوسط درآمد سالیانه یک برقکار صنعتی در آلمان حدودا به ۵۰ تا ۶۰ هزار یورو می‌رسد.
درآمد برق صنعتی در امریکا
در امریکا حقوق یک برقکار صنعتی با توجه به میزان تحصیلات، تجربه و مهارت‌های شخص، همچنین ایالتی که فرد در آن مشغول است متفاوت است. با توجه به شرایطی که به آن اشاره کردیم میزان درآمد برقکار صنعتی در امریکا می‌تواند بین ۴۷ تا ۸۲ هزار دلار باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله چگونگی ورود به بازار کار برق صنعتی، ویژگی‌های یک برقکار صنعتی، مهارت‌های مورد نیاز برای ورود به این حوزه از برق و میزان درآمد از آن در ایران و خارج توضیح داده شده است. در صورتی که تمایل به ورود در این زمینه را دارید حتما مهارت‌های تخصصی و عمومی خود را افزایش دهید و رزومه خود را بر این اساس تقویت کنید.
اگر در زمینه برق صنعتی فعالیت میکنی از نوع فعالیت و میزان درآمد سالیانه‌ات برامون بنویس.
سوالات متداول
طبق تحقیقات گسترده و تجزیه تحلیل‌های انجام شده، نرخ رشد شغلی برق صنعتی در دهه پیش رو بیش از ۷ درصد پیش‌بینی شده است.
برقکارها نصب، نگهداری و تعمیر سیستم های برق، ارتباطات، روشنایی و کنترل را در خانه ها، مشاغل و کارخانه ها انجام می دهند.
یک برقکار صنعتی باید با تجهیزات برق صنعتی، ابزار‌ها، علائم نقشه‌خوانی، انواع موتور، نحوه نصب و راه‌اندازی آن‌ها آشنا باشد.
هر برقکار صنعتی علاوه بر تخصص در این حوزه نیاز به داشتن مهارت‌های عمومی نیز دارد. برای مثال مهارت شبکه‌سازی، کار با کامپیوتر، زبان انگلیسی، مهارت کار تیمی و فروش برای ارائه مهارت و خدمات.