تصور کنید به‌عنوان یک اتوماسیون‌کار ماهر، برای راه‌اندازی سیستم تهویه، وارد یک مرغداری صنعتی شده‌اید. این مرغداری، ۲۰ فن با موتور ۲.۲ کیلووات دارد. اولین سوالی که پیش می‌آید، این است: برای راه‌اندازی این موتورها از چه روشی استفاده کنم؟
برای پاسخ به این سوال، باید روش‌های مختلف راه‌اندازی الکتروموتور را بشناسید و تفاوت‌های آن‌ها را بدانید. بنابراین در این مقاله، تفاوت‌های دو روش پرکاربرد از روش‌های راه‌اندازی الکتروموتور، یعنی سافت استارتر (Soft Starter) و درایو AC، را بررسی کرده‌ایم. پس تا پایان با ما همراه باشید.
روش‌های راه‌اندازی الکتروموتورها
یکی از تجهیزات پرکاربرد در صنعت، الکتروموتورها هستند. این تجهیز با وجود مزایای زیاد، چالش‌هایی هم دارد. برای آشنایی با این چالش‌ها مقاله «الکتروموتور و چالش‌های آن» را بخوانید. یکی از این چالش‌ها انتخاب روش راه‌اندازی الکتروموتور است. در مقاله «آموزش راه‌اندازی الکتروموتور» خواندیم که ۴ روش مهم برای راه‌اندازی الکتروموتورها وجود دارد:
- راه‌اندازی به‌صورت مستقیم یا Direct On line
- راه‌اندازی به‌صورت ستاره مثلث یا Star – Delta
- راه‌اندازی با استفاده از سافت استارتر
- راه‌اندازی با استفاده از درایو
در روش اول، برق به‌صورت مستقیم به ترمینال‌های موتور متصل می‌شود. در این روش، از آنجایی که ولتاژ شبکه به موتور اعمال می‌شود، جریان راه‌اندازی زیاد است و باعث گرم شدن و ضربه زدن موتور می‌شود.
برای کاهش جریان راه‌اندازی می‌توان موتور را به صورت ستاره – مثلث راه‌اندازی کرد. در این روش، ابتدا، موتور به‌صورت ستاره وارد مدار می‌شود و بعد از گذشت چند ثانیه به حالت مثلث می‌رود. باتوجه به اینکه جریان در حالت ستاره یک سوم حالت مثلث است. بنابراین، در این روش، جریان راه‌اندازی کم می‌شود. برای اینکه بدانید در چه زمانی موتور باید از حالت ستاره به حالت مثلث برود، مقاله «روش‌های تعیین زمان ستاره – مثلث» را بخوانید.
در ادامه این مقاله، دو روش دیگر راه‌اندازی الکتروموتور را بررسی می‌کنیم.
راه‌اندازی با استفاده از سافت استارتر
سافت استارتر (Soft Starter) یا راه‌انداز نرم، تجهیزی است که ولتاژ اعمالی به موتور را کاهش می‌دهد و باعث کم شدن جریان راه‌اندازی موتور می‌شود. به‌دلیل کاهش جریان راه‌اندازی، گشتاور راه‌اندازی هم در این روش کم می‌شود و موتور ضربه نمی‌زند. بنابراین، برای استارت و استپ نرم موتور، می‌توان از این تجهیز استفاده کرد. برای آشنایی بیشتر با سافت استارتر و نحوه عملکرد آن، مقاله «سافت استارتر، مزایا و معایب آن» را بخوانید.
راه‌اندازی با استفاده از درایو AC
درایو AC یا Variable Frequency Drive با تغییر فرکانس و ولتاژ اعمالی به موتور، باعث کنترل بهتر موتور می‌شود. با وجود مزایای درایو، نیاز به تجهیزات دیگر برای راه‌اندازی الکتروموتور نیست. برای آشنایی با این تجهیز و نحوه انتخاب آن، دو مقاله «اینورتر یا درایو چیست؟» و «۶ عامل مهم در انتخاب درایو» را بخوانید.
تفاوت‌های سافت استارتر و درایو
بعد از آشنایی با انواع روش‌های راه‌اندازی الکتروموتورها، این سوال پیش می‌آید که: بهترین روش برای راه‌اندازی الکتروموتور کدام است؟
برای پاسخ به این سوال باید تفاوت‌های این ۴ روش را بدانید. در ادامه تفاوت‌های سافت استارتر و درایو AC را از ۴ منظر مختلف مقایسه می‌کنیم.
نحوه عملکرد
سافت استارتر برای کاهش جریان راه‌اندازی و استارت نرم موتور، ولتاژ را کاهش می‌دهد. بنابراین، گشتاور راه‌اندازی در این حالت کم می‌شود و در صورتی که به گشتاور بالا نیاز باشد، موتور زیر بار می‌خوابد. در سافت استارتر‌ها، فرکانس موتور هیچ تغییری نمی‌کند. بنابراین، موتورهای فرکانس بالا را نمی‌توان با سافت استارتر راه‌اندازی کرد. برای آشنایی با موتورهای فرکانس بالا، مقاله «اسپیندل موتور» را بخوانید.
در مقایسه با سافت استارتر، درایو، مُدهای کنترلی مختلفی دارد که با فعال کردن آن‌ها می‌توان نیاز بار را برآورده کرد. ۲ تا از مهمترین مُدهای کنترلی درایو، مُد ولتاژ به فرکانس (V/F) و مُد کنترل برداری (Vector Control) است. برای مثال، در مُد وکتور کنترل، در سرعت کم می‌توان گشتاور بالایی تولید کرد و در مُد V/F هنگامی که در سرعت کم به گشتاور بالایی نیاز نباشد (فن و پمپ‌ها)، ولتاژ کم می‌شود. برای آشنایی با این ۲ مُد، مقاله «صفر تا ۱۰۰ مد کنترلی v/f در درایو» و «وکتور کنترل در درایو» را بخوانید.
قابلیت کنترل موتور
سافت استارتر فقط در زمان استارت و استپ (راه‌اندازی و توقف)، موتور را کنترل می‌کند و بعد از آن توسط کنتاکتور بای‌پس از مدار خارج می‌شود. در صورتی که، درایو از لحظه راه‌اندازی تا لحظه توقف کامل، کنترل موتور را در دست می‌گیرد.
ابعاد و اندازه
یک سافت استارتر، ۷.۵ کیلووات در مقایسه با یک درایو ۷.۵ کیلووات، ابعاد و اندازه کوچکتری دارد. در جدول زیر، عرض، ارتفاع و عمق درایو و سافت استارتر را با هم مقایسه کرده‌ایم.
قیمت
از نظر قیمت، سافت استارتر از درایو ارزان‌تر است. برای مثال، در زمان نگارش این مقاله، قیمت یک سافت استارتر ۲۲ کیلووات از برند زیمنس، بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان است. در صورتی‌که درایو مشابه از همین برند و با همین کیلووات بین ۵۵ تا ۶۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.
جمع بندی
- ۴ روش برای راه‌اندازی الکتروموتورها وجود دارد: راه‌اندازی مستقیم، ستاره – مثلث، استفاده از سافت استارتر و درایو
- سافت استارتر فقط در زمان راه‌اندازی و توقف موتور در مدار است.
- درایو می‌تواند کنترل صفر تا صد موتور را بر عهده بگیرد.
- درایو و سافت استارتر از نظر نحوه عملکرد، قابلیت کنترل موتور، ابعاد و قیمت با هم تفاوت دارند.
سوالات متداول
بله، باتوجه به اینکه سافت استارتر برای راه‌اندازی و توقف نرم موتور کاربرد دارد، از درایو به‌جای آن می‌توان استفاده کرد.
هر دو برای راه‌اندازی الکتروموتور و کاهش جریان راه‌اندازی استفاده می‌شوند؛ اما درایو قابلیت‌های بیشتری در اختیار کاربران می‌گذارد.
با در نظرگرفتن شرایط پروژه و خواسته‌های کارفرما می‌توان تصمیم گرفت که چه زمانی باید از درایو و چه زمانی باید از سافت استارتر استفاده کرد.
مقاله‌ای که خواندید بخشی از مطالب دوره آموزش درایومن ماهر است.
برای یادگیری 0 تا 100 این دوره کلیک کن.
اگر به دنبال افزایش مهارت خود در زمینه AC درایوها هستید،
برای دریافت آموزش‌های رایگان در این حوزه، فقط کافیه فرم رو تکمیل کنید.
اوووپس! نمی توانیم فرم شما را بیابیم.
بسیار عالی بود
درایو کنترل از صفر تا صد و از صد تا صفر
اما سافت استارتر فقط لحظه خاموش و روشن شدن به کار میاد
سلام وقت بخیر
از مطالب مفید و آموزنده شما بسیار ممنونم
چرا برای این فایل ارزشمند مثل بقیه مطالب سایت باکس دانلود قرار ندادید؟
با سپاس فراوان
سلام وقت بخیر ، به زودی و مرحله به مرحله به مقالات اضافه خواهد شد . سپاس از همراهی تان