برای اتصال ایمن و استاندارد تجهیزات یک سیستم الکتریکی به مدارهای فرمان و قدرت تابلوهای برق از بلوک‌های ترمینال به عنوان واسط استفاده می‌شود. به‌کارگیری این تجهیزات باعث پیشگیری از خطرات، منظم شدن مدار و امکان عیب‌یابی آسان‌تر آن می‌شود. در این مقاله انواع ترمینال DIN که کاربرد زیادی در تابلوهای برق دارند را معرفی می‌کنیم.
برای یادگیری عملی و کاربردی کار با این ترمینال‌ها و طراحی و پیاده‌سازی استاندارد مدارهای برق صنعتی می‌توانید دوره برق صنعتی ماهر ثبت نام کنید.
ترمینال تابلو برق چیست؟
ترمینال یک نقطه اتصال ماجولار است که برای اطمینان از اتصال صحیح دو یا چند سیم طراحی شده و انجام منظم سیم‌کشی در مدارهای پیچیده برق صنعتی را مدیریت می‌کند. همچنین برای وصل‌کردن سیم‌ها به شبکه زمین یا خود زمین از این تجهیز استفاده می‌شود. بدنه بیرونی بلوک‌های ترمینال معمولا از ملامین یا پلی‌آمید ساخته شده است.
پلی‌آمید یک ماده ترموپلاستیک با ویژگی‌های الکتریکی و مکانیکی عالی به حساب می‌آید. این ماده به دلیل خاصیت عایقی خیلی خوب، قابلیت حفظ مقاومت، و اشتعال‌پذیری کم شناخته شده است.
ملامین یک ماده ترموسِت با خواص دی‌الکتریک است. این ماده از مقاومت بالایی در برابر محیط گرم، سرد و مرطوب برخوردار است، و پایداری الکتریکی و مکانیکی خود را به خوبی حفظ می‌کند. همچنین دارای خواص عایقی عالی بوده و از مقاومت بالایی در برابر تخلیه الکتریکی برخوردار است.
غیر از این دو ماده، گاهی برای ساخت ترمینال از سرامیک هم استفاده می‌شود. سرامیک ماده‌ای محکم است که می‌تواند در دماهای بسیار بالا مورد استفاده قرار گیرد. ترمینالهای سرامیکی در پلنت‌های صنعتی که رسوبات گرد و غبار بیش از حد وجود دارند، و همچنین در محیط‌های با فرسایش غیرعادی ترجیح داده می‌شوند.
برای اطمینان از مقاومت تماسی بسیار کم در ترمینال‌ها، عمدتاً برای بخش هادی آن‌ها از آلیاژ مس استفاده می‌کنند. سیم‌ها با کمک گیره‌های مناسب (برای ایجاد فشار در نقطه تماس) به هادی مذکور متصل می‌شوند. این گیره‌ها می‌توانند از نوع گیره پیچی، گیره فنری، گیره پیچ و مهره‌ای یا گیره ناودانی باشند. به علاوه، انواع مختلفی از کابلشوها یا وایرشوها برای اتصال سیم‌ها به ترمینال وجود دارند. با توجه به میزان جریان و ولتاژ و منطقه صنعتی مورد نظر از کابلشوی انواع پینی، لوله‌ای، قلاب‌شکل، چنگالی، و حلقه‌ای می‌توان استفاده کرد.
انواع مختلف ترمینال تابلو برق
انواع مختلفی از ترمینال‌ها بر حسب کاربرد و مدار مورد نیاز، در صنعت برق وجود دارند که برخی از آن‌ها عبارتند از: ترمینالهای استاندارد تغذیه، ترمینالهای اتصال چندگانه، ترمینالهای دو‌سطحی و سه‌سطحی، میکرو‌ترمینال‌ها، ترمینال سنسور، ترمینالهای اتصال CT، ترمینالهای فیوزی، ترمینالهای باس‌بار، و از همه مهم‌تر ترمینال اتصال زمین. این ترمینال عمدتاً از نوع ریل DIN هستند و می‌توانند روی ریل‌های استاندارد DIN 32 و DIN 35 که به‌طور گسترده در تابلوهای تجهیزات الکتریکی مانند MCB و MCCB کاربرد دارند، نصب شوند.
بلوک‌های ترمینال فنری برای اتصالاتی ترجیح داده می‌شوند که باید در آن‌ها استانداردهای صنعت تامین برق (ESI) را رعایت کرد.
مراجع صدور گواهینامه کیفی برای ترمینال‌ها
برای اطمینان از عملکرد با کیفیت، ایمنی و پذیرش جهانی طراحی و توسعه ترمینال‌ها عمدتاً بر اساس استانداردهای معتبر انجام می‌شود. استانداردهای UL و IEC برای طراحی و توسعه و استانداردهای UL، CSA، VDE، CE، ATEX برای تست، تضمین می‌کنند که تولیدکنندگان به استانداردها پایبند هستند.
انواع روش‌های اتصال
روش‌های متعددی برای اتصال هادی‌ها به بلوک‌های ترمینال وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
اتصال گیره‌پیچی
به کارگیری اتصال از نوع گیره‌پیچی محبوب‌ترین روش قطع سیم به شمار می‌رود. چرا که این روش دارای مزایای قابل توجهی نسبت به سایر روش‌های قطع است، که برخی از آن‌ها عبارتند از:
۱- مناسب بودن برای همه انواع سیم،
۲- امکان وصل کردن سیم‌ها بدون هیچ گونه آماده‌سازی خاص،
۳- اتصال ساده یا جداکردن سیم‌ها با کمک یک پیچ‌گوشتی (پیچ‌گشتی) معمولی .
باید توجه داشت که گیره پیچی فولادی نیروی تماسی بالایی ایجاد می‌کند در حالی که یوغ گیره فولادی این نیرو را با فشار دادن هادی بر روی نواری که از مس الکترولیتی تشکیل شده است، منتقل می‌کند. هنگامی که پیچ گیره سفت می‌شود، یوِغ گیره به سمت بالا کشیده شده و سیم را روی نوار فشار می‌دهد. ناحیه‌ای از گیره که مسطح است، برای قرار گرفتن سیم‌های با سطح مقطع کوچکتر مناسب خواهد بود.
اتصالات گیره فنری
اتصال از نوع گیره فنری بدون پیچ، به همان اندازه گیره پیچی در بازار کاربرد دارد. در این نوع اتصال، سیم مستقیماً توسط یک گیره فنری از قبل فشرده شده که در مقابل یک نوار مسی الکترولیتی قرار گرفته، نگه داشته می‌شود. فنر با استفاده از یک پیچ‌گوشتی برای دسترسی به سیم از طریق دهانه گیره فنری قابل فشردن است. سیم فرورفته به داخل ترمینال، هنگام برداشتن پیچ‌گوشتی روی نوار مسی الکترولیتی فشرده می‌شود. استفاده از یک گیره فولادی ضد زنگ با کیفیت بالا، اتصال خوب سیم را با حداقل مقاومت تماس تضمین می‌کند. ویژگی‌های اتصال گیره فنری عبارتند از:
(i) کارکرد آسان و اتصال سریع (صرفه‌جویی در زمان)
(ii) مقاومت نقطه اتصال در برابر لرزش
(iii) داشتن یک اتصال ایمن و بدون تعمیر و نگهداری.
اتصال کابل و باس‌بار
این روش قطع سیم برای اتصالاتی که در معرض ارتعاشات بسیار شدید هستند، مناسب است. در این روش سیم به شکل حلقه یا چنگال گره خورده و روی میله جریان صاف در ترمینال بلوک پیچیده می‌شود. این نوع اتصال برای سیم‌های با سطح مقطع بزرگ‌تر نیز کاربرد دارد. بدین صورت که هادی مورد نظر با یک حلقه اتصال‌دهنده در جای خود ثابت شده و سپس روی یک میله با جریان صاف پیچیده می‌شود.
ترمینال برای سرسیم کشویی
اتصالات با سرسیم کشویی در مواردی که سیم متصل‌شده گهگاه نیاز به درآوردن و جازدن دارد، ترجیح داده می‌شوند. در این روش، سرسیم به زبانه ترمینال فشار داده می‌شوند. اجرای این نوع اتصال، ساده است و امکان اتصال و قطع سیم‌ها را در یک مدار به راحتی فراهم می‌کنند.
اتصال لحیمی
اتصال لحیمی برای سیم‌های تا سطح مقطع ۲.۵ میلی‌متر‌مربع مناسب هستند. در این نوع اتصال، سیم با کمک لحیم‌کاری متصل می‌شود. این اتصالات محکم و دائمی بوده و به‌راحتی قابل جدا شدن نیستند.
ترمینال فشاری
ترمینال فشاری یک روش اتصال نسبتاً جدید به حساب می‌آید. در این روش، اتصال با فشار مستقیم سیم به داخل ترمینال و بدون ابزار انجام می‌پذیرد. در اتصال فشاری، هادی‌های استخوانی را می‌توان مستقیماً مورد استفاده قرار داد در حالی که سیم‌های افشان باید حتما از طریق وایرشو به داخل ترمینال رانده شوند. برخی از ویژگی‌های این روش اتصال عبارتند از:
۱- صرفه‌جویی در زمان و اطمینان از درگیری کافی سیم و ترمینال
۲- اتصال سیم به ترمینال مورد نظر بدون استفاده از هیچ ابزاری
۳- در صورت نیاز سیم‌ها را می‌توان به راحتی آزاد کرد.
اتصال نر – مادگی
ترمینال‌هایی که دارای اتصال از نوع «نر-مادگی» هستند به‌عنوان راه‌حلی عالی برای مهار سیم به شمار می‌روند. در صنایع ماشین‌سازی هنگامی که نیاز است دو واحد مجزا به شکل الکتریکی به هم متصل شوند، این روش اتصال به کار می‌رود.
جمع‌بندی
بلوک‌های ترمینال دارای اهمیت بسیار بالایی در سیستم‌های برق صنعتی هستند چرا که به کمک آن‌ها می‌توان هادی‌ها را به شکل ایمن به تجهیزات الکتریکی متصل کرد. برای این منظور، انواع مختلفی از بلوک‌های ترمینال با طیف وسیعی از اتصالات با استانداردهای گوناگون ساخته می‌شوند. در مقاله‌ای که خواندید انواع مختلف ترمینالهای DIN و نحوه کار و کاربرد هر یک را شرح دادیم.
سوالات متداول
نوع انتخابی هر اتصال به توجه به کاربرد آن نظر تعیین می‌شود و اساس نمی‌توان یک اتصال خاص را بدون عیب و نقص دانست.
برای اطمینان از عملکرد با کیفیت و ایمنی، طراحی و توسعه ترمینال‌ها بر مبنای استانداردهای معتبر انجام می‌گیرد.
منبع
https://www.connectwell.com/global/news/blogs/all-about-terminal-blocks.aspx?lang=en®=in
