لامپ‌ها امروزه عضوی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما انسان‌ها هستند، به طوری که تصور زندگی بدون لامپ برایمان تقریبا غیر‌ممکن و بسیار ناراحت‌کننده است. لامپ‌ها انرژی الکتریکی را به نور مصنوعی تبدیل می‌کنند و وسیله‌ای بسیار کارآمد و حیاتی برای تولید نور مصنوعی هستند.
از زمان اختراع لامپ توسط ادیسون تا به امروز تقریباً یک قرن گذشته است و در این مدت به لطف فناوری و پیشرفت تکنولوژی، انواع مختلف لامپ در ابعاد و مشخصات مختلف وجود دارد که ممکن است هر کسی را در انتخاب دچار سردرگمی کند. با آکادمی ماهر همراه باشید تا شما را با انواع لامپ‌ها آشنا کنیم و بتوانید هنگام خرید لامپ، انتخاب درستی داشته باشید.
انواع لامپ از نظر فناوری
روزانه با پیشرفت تکنولوژی انواع مختلف لامپ از نظر ساخت و فناوری تولید شده‌اند که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی هستند. در ادامه این مقاله شما را با انواع این لامپ‌ها به صورت مختصر آشنا و ویژگی‌های هر کدام را بررسی می‌کنیم.
لامپ رشته‌ای
لامپهای رشته‌ای همان لامپهای سنتی و معمولی هستند که در آنها یک رشته از جنس تنگستن وجود دارد و هنگامی که جریان برق از آن عبور می کند باعث روشن شدن آن میشود. این رشته توسط خلأ یا گاز نیتروژن احاطه شده است. در این لامپ جریان الکتریکی ناگهانی ممکن است منجر به گرم شدن بیش از حد و سوختن رشته شود. عمر لامپهای رشته‌ای ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ ساعت است و اتلاف انرژی زیادی دارند.
از ویژگی‌های مثبت لامپ رشته‌ای موارد زیر را می‌توان برشمرد.
- داشتن نور ملایم و آرامش‌بخش
- امکان نصب بدون نیاز به مدار جانبی
- قابلیت کار با جریان متناوب و مستقیم
ویژگی‌های منفی لامپ رشته‌ای شامل موارد زیر است.
- بازدهی پایین
- مصرف برق بالا
- تولید گرمای زیاد
- طول عمر کم
- کاهش قدرت نور پس از گذشت زمان
لامپ فلورسنت
لامپ فلورسنت که نام دیگر آن لامپ مهتابی است از نظر فناوری پیچیده‌تر از لامپهای رشته‌ای است. این لامپ‌ها نسبت به لامپ رشته‌ای انرژی کمتری برای تولید همان میزان نور مصرف می‌کنند و دوام بیشتری هم دارد. به عبارتی، ده عدد لامپ فلورسنت به اندازه یک لامپ رشته‌ای برق مصرف می‌کنند.
همچنین این لامپ‌ها در صورت خرابی گاهی قابل تعمیر هستند. به طور کلی، لامپ فلورسنت از لحاظ اقتصادی نسبت به لامپ رشته‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
از ویژگی‌های مثبت لامپ فلورسنت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف انرژی کمتر نسبت به انواع لامپهای رشته‌ای و گازی
- قیمت مناسب نسبت به سایر لامپ‌ها
- نوردهی وسیع و باکیفیت
- تولید گرمای کم
در کنار ویژگی‌های مثبتی که لامپ فلورسنت دارد، می‌توان به برخی معایب این لامپ‌ها نیز اشاره کرد:
- وجود جیوه در ساخت این لامپ
- خطرناک برای انسان‌ها و محیط زیست در صورت شکسته شدن
- طول عمر کمتر نسبت به انواع لامپهای کم‌مصرف و LED
- تأخیر در روشن شدن
- ایجاد نویز الکترومغناطیسی و اختلال در عملکرد سیستم‌های رادیویی
- عدم امکان استفاده از دیمر و لزوم استفاده از کلید برق برای خاموش و روشن کردن لامپ
لامپ فلورسنت فشرده
به لامپ فلورسنت فشرده لامپ CFL نیز گفته میشود. این لامپ‌ها عمر زیادی دارند و بیش از ۱۰۰۰ ساعت کار می‌کنند. عملکرد آنها مانند لامپ فلورسنت است؛ اما روشنایی آنها بیشتر و مصرفشان کمتر از است.
استفاده از لامپ فلورسنت مزایایی شامل موارد زیر به همراه دارد:
- ۸ برابر طول عمر بیشتر نسبت به لامپهای رشته‌ای
- مصرف انرژی کمتر (یک‌پنجم لامپ رشته‌ای)
- مقرون‌به‌صرفه بودن
از ویژگی‌های منفی لامپ فلورسنت فشرده می‌توان نکات زیر را برشمرد:
- انتشار اشعه UV
- وجود جیوه در ساختار لامپ
- خطرناک برای انسان‌ها و محیط زیست
- تاخیر در روشن شدن
- کاهش نوردهی پس از گذشت زمان
لامپ هالوژن
لامپ هالوژن نسخه بهبود یافته لامپهای رشته‌ای است. درون این لامپ با گاز هالوژن یا گاز بی‌اثر پر شده است که باعث افزایش کارایی و درخشندگی آن میشود و طول عمر آن را افزایش می‌دهد. مزایای استفاده از لامپ هالوژن شامل موارد زیر است.
- قیمت مناسب
- مصرف برق بسیار پایین
- کیفیت نوردهی بالا
- طول عمر زیاد نسبت به لامپهای رشته‌ای
- توان نوری ثابت و ضریب بهره نوری بالا
- سایز کوچک
- مناسب برای زیباسازی محیط
با وجود نکات مثبتی که استفاده از لامپهای هالوژن گفته شد، این لامپ‌ها گرمای زیادی تولید می‌کنند و وجود گاز هالوژن در آنها برای محیط زیست مضر است.
لامپ ال ای دی (LED)
این لامپ‌ها بسیار کم‌مصرف بوده و عمر نسبتا بالایی دارند. اما بیشتر آنها کم‌نور هستند و نور جهت‌دار تولید نمی‌کنند، به همین دلیل، برای روشنایی محیط اتاق مناسب نیستند. بهترین کاربرد لامپ LED برای محل‌هایی مانند زیر کابینت‌ها است. این لامپ‌ها در رنگ‌های مختلف وجود دارند و کاربرد زیادی در نورپردازی واحدهای مسکونی و تجاری دارند.
لامپ LED از بهترین انواع لامپ موجود در بازار است. از مزایای این نوع لامپ می‌توان موارد زیر را برشمرد.
- مقاوم در برابر شوک و لرزش
- بازدهی و راندمان بالا
- دوام و طول عمر زیاد
- مصرف برق پایین
- عدم تولید گرما
- عدم استفاده از گازهای سمی
- متغیر بودن دمای رنگ نور بین ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ کلوین
در کنار ویژگی‌های مثبت لامپ LED، از موارد زیر می‌توان به عنوان نکات منفی این لامپ نام برد.
- استفاده از مدار یک‌سوساز در ساختار لامپ (معمولاً خرابی لامپ ناشی از خرابی این مدار است)
- قیمت بسیار بالا
- عدم نوردهی در تمام جهات و وجود نقاط تاریک در پشت آن
- خطرناک برای انسان‌ها و عامل افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان پوست، در صورت تولید غیر‌استاندارد و ایجاد طیف نوری فرابنفش
- داشتن نور کم به دلیل استفاده از صفحه هدایت‌کننده نور دیفیوزر
لامپ نئون
این لامپ‌ها روشنایی چندان زیادی ندارند؛ اما رنگبندی جذاب و جلوه نور خاصی دارند. از این لامپ برای ایجاد نور مخفی در ساختمان و متفاوت نشان دادن فضا استفاده میشود.
از ویژگی‌های مثبت لامپ نئون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت بالا در برابر ضربات و شوک‌های مکانیکی
- مناسب برای محیط‌های صنعتی
- مناسب برای شرایط آب و هوایی سخت
- طول عمر بالا
- روشنایی و نوردهی باکیفیت
- جایگزین نشانگرهای الکترونیکی
محدودیت‌ها و معایب استفاده از لامپ نئون شامل موارد زیر است:
- محدودیت در رنگ
- کاهش میزان روشنایی در دمای بالای ۴۵ درجه
- یکنواخت نبودن روشنایی در نقاط مختلف لامپ
- میزان مصرف برق بالا نسبت به لامپهای فلورسنت و LED
- تغییر در روشنایی به دلیل تغییر در ولتاژ برق
لامپ بخار سدیم
نور این لامپ‌ها به راحتی در مه غلیظ نفوذ می‌کند و به همین دلیل، گزینه مناسبی برای استفاده در جاده‌ها، تونل و استادیوم‌ها است. ویژگی‌های مثبت و منفی لامپ بخار سدیم در مقایسه با انواع دیگر لامپ شامل موارد زیر است:
- امکان روشن شدن با ولتاژ کم
- طول عمر بیشتر نسبت به لامپهای رشته‌ای
- مصرف برق کمتر نسبت به لامپهای رشته‌ای
- تولید گرمای بیشتر و عمر کوتاه‌تر نسبت به لامپهای LED
- تولید اشعه خطرناک ماورا بنفش
- توان مصرفی بالا
- تاخیر در روشن و خاموش شدن بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه
لامپ متال هالید (Metal Halide)
عملکرد این لامپ مانند لامپ جیوه‌ای است. این لامپ‌ها نسبت به اندازه‌ای که دارند مقدار زیادی نور تولید می‌کنند و از لامپهای مناسب برای نورپردازی به شمار می‌روند. در سالن‌ها، چراغ راهنما و سیستم‌های روشنایی در فضای باز از انواع لامپ متال هالید استفاده میشود. ویژگی‌های زیر را می‌توان برای لامپهای متال هالید برشمرد.
- عدم تاثیر دمای محیط بر روی عملکرد لامپ
- مناسب برای محیط داخل و خارج
- دارای طول عمر حدود ۱۰ برابر لامپهای رشته‌ای
- مصرف انرژی کمتر و نور بیشتر نسبت به لامپهای رشته‌ای
- تأخیر در روشن و خاموش شدن حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه
- انتشار اشعه مضر UV
- استفاده از ماده سمی جیوه در ساخت آن
لامپ بخار جیوه
این لامپ کارایی بسیار زیادی دارد و نوری به رنگ سفید روشن ساطع می‌کند. طول عمر این لامپ حدود ۲۴۰۰۰ ساعت است و از آن برای روشنایی مساحت‌های خیلی بزرگ استفاده میشود. ویژگی‌های لامپ بخار جیوه شامل موارد زیر است.
- طول عمر بالا
- نوردهی خوب و باکیفیت
- مقرون به صرفه برای تامین روشنایی بیرونی
- رنگ نور بهتر نسبت به لامپ بخار سدیم
- نیاز به زمان زیاد برای گرم شدن و پرنور شدن
- تولید اشعه UV در صورت شکسته شدن
انواع لامپ از نظر شکل ظاهری
از آن‌جا که لامپ به جز ایجاد نور کاربرد تزیینی هم دارد، یکی از معیارهای انتخاب لامپ شکل ظاهری آن است در ادامه، انواع لامپ را براساس شکل ظاهری تقسیم‌‌بندی و هر کدام را به صورت مجزا معرفی می‌کنیم.
لامپ سری A
لامپهای سری A که معمولاً حباب کروی شکل دارند، برای مصارف خانگی و تجاری استفاده می‌شوند و از دسته لامپهای کلاسیک هستند. عددی که پس از A می‌آید نشان‌دهنده عرض لامپ است. مثلاً لامپ A19 که قطر آن ۲.۴ اینچ است، یکی از رایج‌ترین انواع لامپ‌ها در بازار است و کارایی گسترده‌ای در فن‌های سقفی و لوازم خانگی دارد.
لامپ سری B
حباب لامپهای سری B تخم‌مرغی‌شکل یا فشنگی‌شکل (Bullet-shape) است. این مدل لامپ‌ها بیشتر جنبه‌ی تزیینی دارند و معمولا در لوسترها از آنها استفاده میشود. لامپهای سری B برای مکان‌هایی که نیاز به نور زیادی دارند، کارایی کمتری دارد.
لامپ سری F
حباب لامپهای سری F شبیه به شعله است و معمولاً برای تأمین روشنایی داخلی به کار می‌روند. این مدل لامپ گزینه خوبی برای استفاده در لوسترها است و نسبت به سایر انواع لامپ مقاومت کمتری در برابر رطوبت بالا، نوسانات دما و هوای نامساعد دارند.
لامپ سری C
لامپ سری C شبیه به یک شعله با نوک صاف یا خمیده است. این نوع لامپ نسبت به سری F کاربرد کمتری دارد.
لامپ سری G
اگر به دنبال لامپی با نور زیاد برای استفاده در خانه یا حیاط هستید، لامپ سری G انتخاب مناسبی است. حباب این لامپ کروی شکل است. همچنین از لامپهای سری G در اطراف آینه حمام و اتاق خواب نیز استفاده میشود.
لامپ سری R
ظاهر این لامپ‌ها به گونه‌ای است که نور زیادی را به سمت جلو هدایت می‌کند و در مکان‌هایی مثل آموزشگاه‌ها کاربرد زیادی دارد. همچنین این لامپ‌ها برای جلب توجه افراد به یک موضوع عالی هستند. به همین دلیل، در فروشگاه‌ها از انواع لامپهای سری R استفاده زیادی میشود تا تاثیر مثبتی در جلب نظر مشتریان داشته باشند. این لامپ‌ها در نورپردازی ریلی و سقفی نیز کاربرد دارند.
لامپ سری MR
این نوع لامپ که در مراکز تجاری و مسکونی کاربرد دارد و تنها در نورپردازی تاکیدی و یا روشنایی ریلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اندازه این مدل لامپ به نوع چراغ روشنایی و میزان نور مورد نیاز بستگی دارد.
لامپ سری ALR
در طراحی لامپ ALR از یک بازتابنده آلومینیومی استفاده شده و یک درپوش بسیار بزرگ با یک پایه کوچک دارد. این نوع طراحی باعث تولید نور زیادی به سمت جلو میشود. لامپهای سری ALR به دلیل داشتن نور بسیار زیاد برای روشن کردن باغ و حیاط در شب بسیار مناسب است.
لامپ لینسترا
لامپهای لینسترا که ظاهری لوله‌ای شکل دارند، هم از جنس شیشه و هم از جنس پلاستیک ساخته می‌شوند. در روی این لامپ‌ها یک نقطه اتصال تکی وجود دارد و در کمدهای پزشکی، قایق و محفظه وسایل حمام استفاده می‌شوند.
لامپ هالوژن تنگستن با انتهای دوتایی
لامپ هالوژن با ظاهری لوله‌ای‌شکل برای روشنایی روی میز و دیوار کاربرد دارد. این لامپ برای تأمین نور فضای داخلی خانه یا فضای باز مناسب است.
لامپ سری PS-25/PS-35
حباب لامپهای سری PS-25/PS-35 گلابی‌شکل است. این لامپ‌ها برای تأمین روشنایی داخلی و بیرونی مناسب هستند و کیفیت نورپردازی بسیار خوبی دارند.
لامپهای سری PS هم در وسایل سقفی هم وسایل نصب شده روی دیوار استفاده می‌شوند. در فضای بیرونی برای کاربردهای امنیتی، خطوط برق، برج‌های رادیویی و نیز برای نشان دادن سیم‌های فشار قوی از این مدل لامپ‌ها استفاده میشود.
لامپهای سری T
لامپهای سری T در دو نوع رشته‌ای و فلورسنت تولید می‌شوند. نوع فلورسنت آن بیشتر در بیمارستان‌ها، پارکینگ‌ها، مغازه‌ها و دفاتر کاربرد دارد و نوع رشته‌ای آن برای روشنایی لوازم خانگی، ویترین و همچنین راه‌پله و خروجی ساختمان مناسب است.
لامپهای سری S
لامپهای سری S معمولاً در فضای باز مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما می‌توانید در سینماها، رستوران‌ها و حتی هتل‌ها این نوع لامپ را مشاهده کنید.
انواع لامپهای مورد استفاده در صنعت
نورپردازی در مکان‌های صنعتی نسبت به نورپردازی در منازل مسکونی و مکان‌های دیگر کاملا متفاوت است. برای ایجاد یک محیط استاندارد برای مشاغل صنعتی باید نور کافی و کارآمدی ایجاد کنیم.
به همین دلیل، لامپهای خاصی برای استفاده در این محیط‌ها وجود دارد. این لامپ‌ها باید کم‌مصرف بوده و طول عمر و مقاومت بالایی داشته باشند. از انواع لامپهای مورد استفاده در صنعت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
لامپهای LED صنعتی
لامپهای LED صنعتی از لامپهای مورد استفاده در محیط‌های صنعتی است که طول عمر و راندمان زیادی دارد. این لامپ‌ها به ندرت می‌سوزند و طی گذشت زمان طولانی نوردهی آنها پایدار می‌ماند.
چراغ سوله‌ای
چراغ سوله‌ای گزینه بسیار کم‌مصرفی است که می‌توانید برای روشنایی محیط صنعتی خود از آن استفاده کنید. این لامپ‌ها در برابر رطوبت، زنگ‌زدگی و گرد و غبار بسیار مقاوم بوده و نور با کیفیتی را ارائه می‌دهند.
لامپ صنعتی فن‌دار
درون این لامپ‌ها یک سیستم خنک کننده طراحی شده است که همین گزینه باعث خنک ماندن لامپ میشود، در نتیجه هم از گرم‌تر شدن محیط توسط روشنایی لامپ جلوگیری شده و هم طول عمر لامپ افزایش می‌یابد.
جمع‌بندی
لامپ‌ها اهمیت ویژه‌ای در زندگی امروز ما دارند. برای ایجاد نور مصنوعی، تزئین فضاهای شهری و داخلی به صورت گسترده از انواع لامپ استفاده میشود. در انتخاب لامپ معیارهای مختلفی مانند قیمت لامپ، شدت نور، طیف نور تولیدی، فاصله‌ای که لامپ می‌تواند روشن کند، ایمنی لامپ و موادی که در ساخت لامپ استفاده می‌شوند، باید در نظر گرفته شوند. در این مقاله انواع رایج لامپهای موجود در بازار را بررسی کرده و ویژگی‌های هر یک را شرح دادیم.
سوالات متداول
مهم‌ترین مواردی که باید در هنگام خرید لامپ به آن توجه شود، متناسب بودن لامپ مورد نظر از نظر میزان نوردهی، شکل و جهت نوردهی، میزان مصرف و طولانی عمر آن با مکان مورد استفاده است.
بله، از آنجایی که لامپ‌ها از نظر فناوری ساخت با یکدیگر متفاوت هستند، میزان مصرف برق آنها نیز با هم تفاوت دارد. امروزه با پیشرفت صنعت و تکنولوژی لامپ‌هایی با مصرف بسیار پایین و نوردهی بالا تولید شده است که از آنها می‌توان در مکان‌های مختلف استفاده کرد.
لامپهای فلورسنت، هالوژنی و ال ای دی از جمله لامپهای کم مصرف ولی با نوردهی بالا هستند.
لامپهای ال ای دی صنعتی، متال هالید، جیوه‌ای، سدیم و چراغ سوله‌ای به دلیل داشتن طول عمر و راندمان زیاد، گزینه‌‌ی بسیار مناسبی برای استفاده در فضاهای باز و صنعتی هستند.
در لامپ های ال ای دی نوشته شده
خطرناک برای انسان‌ها و عامل افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان پوست. دیود مگه این عوارض رو داره
سلام وقت شما بخیر.
هر لامپ غیراستانداردی که نور فرابنفش ساطع کنه میتونه سرطان‌زا باشه و لامپهای led هم در صورتی که استاندارد نباشن می‌تونن نور فرابنفش تولید کنن.