اگر بدانید حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور چیست، شنیدن صدای ویز-ویز کنتاکتور از داخل تابلو برقِ یک کارخانه کمتر استرس‌زا خواهد بود.
- چرا کنتاکتور صدا می‌دهد؟
- آیا خطری در کمین تجهیزات است؟
- آیا این صدا، فقط یک صدای مقطعی است و به رفع عیب نیازی ندارد؟
- اصولاً چه عواملی می‌توانند باعث ایجاد صدای نویزی و ناهنجار کنتاکتور شوند؟
- نقش حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور چیست؟
عوامل مختلفی ممکن است باعث ایجاد صدای ویز-ویز در کنتاکتور شود؛ اما یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث این صدا در کنتاکتور می‌شود، عیب در حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور است. در این مقاله، این عیب از کنتاکتور را می‌آموزید تا در صورت شنیدن صدای نویزی کنتاکتور، آرامش خود را حفظ کنید و پس از تنفسی عمیق، عیب‌یابی کنتاکتور را انجام دهید.
ساختمان داخلی و عملکرد کنتاکتور
کنتاکتور سوئیچی برای قطع و وصلِ برقِ یک سیستم قدرت است و نقش مهمی در همه تابلو برق‌ها ایفا می‌کند. یعنی غیرممکن است درب تابلو برقی را باز کنید و نگاهتان با نگاه کنتاکتور تلاقی نداشته باشد! برای آشنایی بیشتر با تابلو برق، مقاله تابلو برق چیست و انواع آن کدام است را مطالعه کنید.
موارد زیر از اصلی‌ترین اجزای ساختمان داخلی کنتاکتور هستند:
- هسته ثابت
- هسته متحرک
- تیغه ثابت (کنتاکت ثابت)
- تیغه متحرک (کنتاکت متحرک)
- فنر بازگشت
- بوبین یا سیم‌پیچ
کنتاکتور بر اساس مغناطیس کار می‌کند. اگر با مفهوم مغناطیس آشنا نیستید، ویدیوی بارگذاری شده در مقاله فیلم آموزش مفاهیم پایه مغناطیس را ببینید. به شکل ۱ نگاه کنید. پس از جاری شدن جریان در سیم‌پیچ (بوبین) کنتاکتور، میدان مغناطیسی اطراف آن ایجاد می‌شود. هسته ثابت خاصیت مغناطیسی پیدا کرده و پس از غلبه بر نیروی فنر، هسته متحرک را جذب می‌کند. جذب هسته متحرک به هسته ثابت، باعث اتصال تیغه‌های متحرک به تیغه‌های ثابت می‌شود. اگر می‌خواهید با این تجهیز بیشتر آشنا شوید، مقاله کنتاکتور چیست؟ را مطالعه کنید.
چرا کنتاکتور صدا می‌دهد؟
برای این که با دلیل صدای کنتاکتور آشنا شوید باید با مفهوم فرکانس آشنا باشید.
باید بدانید
تعداد دوره تناوب یک موج سینوسی در واحد زمان (یک ثانیه) را فرکانس می‌گویند. به تصویر زیر نگاه کنید.
۱ هرتز یعنی ۱ دوره تناوب در یک ثانیه
۳ هرتز یعنی ۳ دوره تناوب در یک ثانیه
۵۰ هرتز یعنی ۵۰ دوره تناوب در یک ثانیه (فرکانس برق شهر ۵۰ هرتز است. یعنی موج سینوسی برق شهر در هر ثانیه ۵۰ تناوب خود را طی می‌کند)
شکل ۲- فرکانس در موج سینوسی
اکنون که مفهوم فرکانس را می‌دانید، این چند جمله را با دقت بخوانید تا با یکی از علت‌های صدای ناهنجار کنتاکتور آشنا شوید:
- وقتی می‌گوییم جریان متناوب است، یعنی جریان در یک ثانیه، ۵۰ دوره تناوبِ موج سینوسی خود را طی می‌کند (فرکانس برق را ۵۰ در نظر می‌گیریم).
- مقدار جریان در یک تناوب ۱۰۰ بار صفر می‌شود.
- جریانی که در بوبین کنتاکتورهای AC جاری می‌شود، سینوسی و متناوب است.
- مقدار جریان بوبین در هر ثانیه ۱۰۰ بار به صفر می‌رسد.
- صفر شدن جریان بوبین یعنی صفر شدن میدان مغناطیسی هسته.
- وقتی میدان مغناطیسی هسته در هر ثانیه ۱۰۰ بار صفر شود، بین هسته متحرک و هسته ثابت، ۱۰۰ بار در ثانیه جذب و دفع مغناطیسی رخ می دهد.
- جذب و دفع هسته‌ها با سرعت بالا، باعث ایجاد صدای ویز-ویز می‌شود.
حتما می‌پرسید راه‌حل رفع این عیب چیست؟ در جواب باید بگوییم که رفع این عیب تنها از حلقه اتصال کوتاه برمی‌آید.
نقش حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور چیست؟
حلقه اتصال کوتاه، حلقه‌ای است که روی هسته ثابت کنتاکتور قرار می‌گیرد (مطابق شکل ۳). وقتی هسته حالت مغناطیسی پیدا می‌کند، در حلقه‌های اتصال کوتاه جریان القا می‌شود. این جریان القا شده، میدانی مغناطیسی ایجاد می‌کند که با میدان اصلی اختلاف فاز دارد. اختلاف فاز دو میدان باعث می‌شود که برآیند میدان هیچگاه صفر نشود و هسته ثابت، همواره (تا زمان اتصال برق به بوبین) خاصیت مغناطیسی خود را حفظ کند. پس:
- میدان هسته صفر نمی‌شود.
- هسته‌ها در حالت جذب باقی می‌مانند.
- صدای ویز-ویز نخواهید شنید.
اما اگر این حلقه دچار مشکل شود (شکستن یا مفقود شدن)، صدای ویز-ویز کنتاکتور را خواهید شنید.
برای درک بهتر نقش حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور ویدیوی زیر را ببینید. این ویدیو از فصل سوم دوره آموزش برق صنعتی ماهر انتخاب شده است.
یک سوال :
به نظر شما به جز نقص در حلقه اتصال کوتاه، چه عواملی ممکن است باعث ایجاد صدای ناهنجار در کنتاکتور شود؟
لطفا نظرات خودتون را برای ما کامنت کنید
جمع‌بندی
در این مقاله یکی از مهم‌ترین عوامل صدای ویز-ویز کنتاکتور را بررسی کردیم. اکنون می‌دانید:
- چرا کنتاکتور ویز-ویز می‌کند؟
- حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور چیست؟
- حلقه اتصال کوتاه چه وظایفی دارد؟
پس می‌توانید یکی از عیب‌های کنتاکتور را تشخیص دهید و آن را رفع کنید. آنچه خواندید برگرفته از دوره آموزش برق صنعتی ماهر است.
سوالات متداول
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از حلقه اتصال کوتاه، حلقه‌ای است که روی هسته ثابت کنتاکتور قرار می‌گیرد. وقتی هسته حالت مغناطیسی پیدا می‌کند، در حلقه‌های اتصال کوتاه جریان القا می‌شود. این جریان القا شده، میدانی مغناطیسی ایجاد می‌کند که با میدان اصلی اختلاف فاز دارد. اختلاف فاز دو میدان باعث می‌شود که برآیند میدان هیچگاه صفر نشود و هسته ثابت، همواره (تا زمان اتصال برق به بوبین) خاصیت مغناطیسی خود را حفظ کند. پس:چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
وقتی می‌گوییم جریان متناوب است، یعنی جریان در یک ثانیه، ۵۰ دوره تناوبِ موج سینوسی خود را طی می‌کند (فرکانس برق را ۵۰ در نظر می‌گیریم). مقدار جریان در یک تناوب ۱۰۰ بار صفر می‌شود. جریانی که در بوبین کنتاکتورهای AC جاری می‌شود، سینوسی و متناوب است. مقدار جریان بوبین در هر ثانیه ۱۰۰ بار به صفر می‌رسد. صفر شدن جریان بوبین یعنی صفر شدن میدان مغناطیسی هسته. وقتی میدان مغناطیسی هسته در هر ثانیه ۱۰۰ بار صفر شود، بین هسته متحرک و هسته ثابت ۱۰۰ بار در ثانیه جذب و دفع مغناطیسی رخ می دهد. جذب و دفع هسته‌ها با سرعت بالا، باعث ایجاد صدای ویز-ویز می‌شود.
مقاله‌ای که خواندید بخشی از مطالب دوره آموزش برق صنعتی ماهر است.
برای یادگیری 0 تا 100 این دوره کلیک کن.
اگر به دنبال افزایش مهارت خود در زمینه برق صنعتی هستید،برای دریافت آموزش‌های رایگان در این حوزه، فقط کافیه فرم رو تکمیل کنید.
